گاهشمار 7 آبان | یادبود کوروش بزرگ در روز فتح بابل

هر چند که سال‌هاست مرور تاریخ باشکوه ایران به فراموشی سپرده شده و با بمبماران رسانه، جای آن با هجویات پر شده، اما قصد داریم امروز یکی از مهم‌ترین یادداشت‌هایمان را منتشر کنیم. باید به خاطر بسپاریم که روز هفتم آبان ماه، گرامی‌داشت کوروش بزرگ بنیان‌گذار و نخستین پادشاه شاهنشاهی هخامنشی است. هرچند این بزرگداشت در داخل ایران غیررسمی و ممنوع است اما در سرتاسر جهان، این رویداد جشن گرفته می‌شود.

کوروش بزرگ کیست؟

در میان طوفان‌های تاریخ و در سرزمینی که اقوام گوناگون بر سر قدرت می‌جنگیدند، نامی برخاست که تا امروز با مفهوم عدالت و خرد درآمیخته است: کوروش بزرگ. او در حدود سال ۵۹۰ پیش از میلاد در سرزمین پارس چشم به جهان گشود و با گردآوردن طوایف پارسی و مادی، پایه‌گذار امپراتوری‌ای شد که بعدها به نام شاهنشاهی هخامنشی شناخته شد. برخلاف بسیاری از فرمانروایان باستان، کوروش نه با شمشیر، که با اندیشه و تدبیر دل ملت‌ها را فتح کرد. فتح بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد نقطهٔ اوج قدرت او بود؛ جایی که او به جای تخریب، دستور آزادی اقوام و بازسازی پرستشگاه‌ها را صادر کرد.

در الواح گلی که امروزه به «منشور کوروش» شهرت دارد، او خود را پادشاهی معرفی می‌کند که مردم را از بند اسارت رهانیده و آزادی پرستش خدایان‌شان را به آنان بازگردانده است. این لوح که در بابل کشف شد و امروزه در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود، از دید بسیاری از تاریخ‌پژوهان نخستین اعلامیه حقوق بشر در جهان به شمار می‌رود. منابع یونانی همچون هرودوت و گزنفون نیز کوروش را فرمانروایی خردمند، دادگر و بخشنده توصیف کرده‌اند؛ مردی که با رفتار نیک خود، احترام دشمنانش را نیز برانگیخت.

در گذر قرن‌ها، یاد و نام کوروش از دل خاک و از میان روایت‌های کهن برخاسته و همچنان در ذهن ایرانیان و جهانیان زنده است. آرامگاه او در پاسارگاد، با سنگ‌های سپید و معماری ساده و بی‌پیرایه، نمادی از فروتنی و بزرگی روح اوست. کوروش تنها بنیان‌گذار نخستین امپراتوری چندفرهنگی جهان نبود، بلکه با منش انسانی خود الگویی از حکمرانی عادلانه بر جای گذاشت؛ الگویی که هنوز پس از دو هزار و پانصد سال، از درون سنگ و سکوت، صدای عدالت و خرد را به گوش تاریخ می‌رساند.

ورود به بابل و آزادسازی یهودیان

به جرات می‌توان گفت که بزرگترین نقطه تلاقی تاریخ جهان و ادیان، مربوط به واقعه فتح بابل به دست کوروش است. چرا که حیات اجتماعی و سیاسی امروز یهودیان در گروی نجات جان اسیران یهودی به دست کوروش بزرگ بود.