شاید برای شما هم سوال باشد که چرا قطارهای مترو در ایران بدون سامانه کنترل اتوماتیک قطار (ATP) راه می‌اندازند؟ این سیستم چیست و چه فایده‌ای دارد؟ و چرا برخی از خطوط مترو مانند خط پرند از آن بی‌بهره هستند؟
سامانه ATP یک سیستم هوشمند است که با استفاده از سنسورها، رادارها و تجهیزات الکترونیکی، قطار را در مسیر هدایت می‌کند و از هرگونه خطری که ممکن است برای آن و مسافرانش پیش بیاید، محافظت می‌کند. این سیستم می‌تواند سرعت قطار را تنظیم و فاصله ایمن بین قطارها را رعایت کند. همچنین جهت قطار را کنترل و در صورت لزوم قطار را متوقف می‌کند. این سیستم در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا به عنوان یک استاندارد ایمنی برای قطارهای مترو و حومه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد و باعث کاهش حوادث ریلی، افزایش رفاه مسافران و کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات می‌شود.
اما متاسفانه در ایران، برخی از خطوط مترو بدون این سیستم ضروری و مهم ساخته و راه‌اندازی شده‌اند. یکی از این خطوط، خط متروی پرند است که از ایستگاه شاهد در باقرشهر شروع شده و با طی مسیر ۵۰ کیلومتری به شهر پرند می‌رسد. این خط که در آذر ۱۴۰۲ به طور کامل به بهره‌برداری رسید، بدون سیستم ATP فعالیت می‌کند و در نتیجه در معرض خطرات زیادی قرار دارد. اگر در زمان حرکت و سرعت، قطار از ریل خارج شود یا با قطار دیگری برخورد کند، عواقب وخیمی برای مسافران و قطارها به همراه خواهد داشت. در گذشته نیز خطوط چهار و هفت مترو تهران بدون ATP بهره‌برداری شده بودند که یکی از آن‌ها با سانحه‌ی خروج قطار از ریل مواجه شد.
ماجرای افتتاح و تعطیلی خط 7 مترو تهران
خط 7 مترو در ششم خرداد 1396 طی یک مراسم افتتاح تبلیغاتی برای محمد باقر قالیباف شهردار سابق تهران، به بهره‌برداری رسید. اما کمتر از 6 ماه زمان لازم بود تا بازی جناحی و سیاسی در شهرداری تهران، این خط مترو را در آبان همان سال به دلیل نقایص سیستم سیگنالینگ و ATP تعطیل کند. (جزئیات بیشتر)
از جمله ایرادات وارد بر خط 7 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نبود سامانه علامت‌دهی (سیگنالینگ) و سامانه کنترل حفاظت خودکار (ATP)
- عدم نصب حتی یک هواکش در تونل‌ها که در تعارض با استانداردهای موجود است
- نواقص سیستم برق‌رسانی و عدم راه‌اندازی سیستم کنترلی برق (اسکادا)
- نمایشی بودن استفاده از این خط مترو به دلیل استفاده در هر 55 دقیقه
مترو پرند در آستانه تعطیلی
اهمیت سامانه کنترل اتوماتیک قطار یا ATP به حدی است که در خطوط مترو تهران قطع کردن آن بدون هماهنگی با مرکز کنترل، جرم سنگین تلقی می‌شود. اما آیا کسی هست که افتتاح خطرساز مترو بدون این سامانه‌ی ضروری را مورد پیگرد قانونی قرار دهد؟
با توجه به سوابق تاریخی افتتاح‌های ناقص خطوط مترو، چندان دور از انتظار نیست که فعالیت مترو پرند به همین بهانه متوقف شود. هر چند کارکرد فعلی این ایستگاه چندان رضایت شهروندان را جلب نکرده است.
هزینه بسیار سنگین بلیط خط مترو پرند این انتظار را به وجود می‌آورد که حداقل امکانات مورد نیاز برای حفظ ایمنی جان مسافران تامین گردد.
منبع: اختصاصی ویکی پرند
